Chayotes

Ze zijn zo groot als een forse peer en komen oorspronkelijk uit Mexico, het rijk van de Azteken en de Maya's. Daar worden ze al zo lang gekweekt dat er geen wilde verwanten meer van bekend zijn.

Chayotes zijn lid van de Cucurbitaceae, de familie van de komkommer, de pompoen en de courgette, en zo smaken ze ook wel een beetje. Het unieke van de chayote binnen deze familie is dat de vrucht slechts één grote, platte pit bevat. Chayote is dus een Azteeks woord, maar de plant werd door de Spanjaarden over de wereld verspreid en draagt nu een hele reeks vreemde benamingen zoals chowchow, chocho, xuxu, christophine, talloteof mirliton.

In het Surinaams Nederlands sprak men van kajot, maar dat doet nogal denken aan de beweging van kardinaal Cardijn, vandaar dat ik hier de Mexicaanse term bezig. Voor de wetenschap heet een chayote Sechium edule.

Het is een doorlevende klimplant, die wel tien meter lang wordt. Alle delen van de chayote blijken eetbaar, ook de pit. De jonge scheuten worden als sla genuttigd, bladeren en stengels worden gebruikt als veevoeder, en de knollen die aan de wortels groeien, zijn een goede bron van zetmeel. Zo'n knol kan wel twintig kilo wegen. De vruchten worden vooral groen geplukt, zoals bij courgettes. Rijp zijn ze geel tot oranje. Eén plant kan tweehonderd vruchten dragen.

De chayote heeft veel water nodig, maar groeit in bijna alle klimaten. Iemand zou het hier eens moeten proberen... Spijtig dat de vruchten nog zo onrijp zijn wanneer ze hier in de winkel liggen, anders zou ik zelf nog weleens een pit in een bloempot durven te proppen. Het zou, wie weet, een alternatief gewas in de tuinbouw onder glas kunnen worden? In Mexico kiemt de plant zo makkelijk dat er soms al nieuwe plantjes uit de vrucht te voorschijn komen nog voor de chayote op de grond gevallen is.

Dieetvoedsel

Chayote is een ideale groente voor ons, overvoede westerlingen. Traditioneel wordt het blad gebruikt in de behandeling tegen hoge bloeddruk en aderverkalking, en voorts bevat de plant geen vet en minder eiwitten, vezels en vitamines dan de meeste andere planten (tenzij je de pit opeet). Een maagvuller, dus. Ideaal voor een light lunch of dineetje. Ik kocht twee chayotes en legde die eerst nog enkele dagen in de ijskast. Ze zijn blijkbaar zeer goed houdbaar, sommige bronnen spreken van maanden. Er verschenen enkel wat vlekjes op de huid, verder bleven de vruchten hard en stevig.

In twee snijden ging vlot, net zoals een peer, en binnen zie je dan het witte vruchtvlees en de bleke pit. Rauw smaakt het een heel klein beetje naar raap, dan een vleugje metallieke groenheid, maar het is echt wel een bijzonder neutrale groente. Het sap plakt lichtjes en doet wat met de handen. Ik heb ze niet geschild, maar veel liefhebbers doen dat wel. Men zegt dat bij rijpere chayotes de schil taai wordt, en dan is schillen echt wel nodig, maar dat kan even goed na het koken.

Weet u wat u eens moet proberen? Snij de chayote zoals u een peer zou snijden, besprenkel ze met olie, doe er wat zout en peper over en meng met een dun gesneden ajuin. In de oven ermee en zo lang laten garen tot de rest van het eten klaar is.Uithollen en opvullen (met vis) is ook een optie. Dit is een groente die overal bij past. Smakelijk.